Што е Кошер?
Кошер храна значи храна што се добива и произведува според одредени правила утврдени со еврејската вера. Спротивно на популарното верување, кошер не значи дека храната е благословена од Рабин. Има слични својства со халал храната.
Кои животни се кошер? Како треба да се подготви кошер храна? И зошто да се задржи кошерот на прво место?
Секој кој бил во еврејските населени центри веројатно уживал во кошер хот-дог, кошер фалафел или кошер сувомесна храна. Па што се крие зад сета оваа вкусна храна?
Хебрејскиот збор „кошер“ буквално значи „подготвен“. Храната што е дозволена со Тора и подготвена според еврејскиот закон е кошер. Во оваа лекција, ќе дадеме широк преглед на она што ја прави храната „кошер“, а на крајот ќе испитаме некои од филозофските основи на концептот на кошер.
Кошер видови
- Животни
Тората ги наведува карактеристиките на дозволените животни како оние со целосно раздвоени копита, кои исто така ги џвакаат своите преживари. Кошер животните се секогаш цицачи и тревопасни животни. Кошер животни кои вообичаено се јадат денес се кравата, козата и овците – а понекогаш и елени и биволи.
- Птици
Тората набројува 24 забранети видови птици, а Талмудот објаснува дека, покрај другите знаци, се забранети сите птици грабливки (мршојадец, јастреб, орел). Во пракса денес ги јадеме само оние птици за кои постои воспоставена традиција дека птицата е кошер – на пр. пилешко, мисирка, патка и гуска. Што се однесува до „кошер јајцата“, тие мора да потекнуваат од вид на кошер птица (на пр. пилешко).
- Риба
Тората учи дека кошер рибата мора да поседува и перки и крлушки. (Перките им помагаат на рибите да пливаат, а крлушките се покривка над телото.) Дури и ако рибата има само една крлушка или една перка, тоа е дозволено. Туната, на пример, има многу малку крлушки, но сепак е кошер. Други популарни кошер риби се бас, крап, треска, камбала, камбала, харинга, скуша, пастрмка и лосос. Раковите, јастогот и другите школки не се кошер, бидејќи им недостасуваат крлушки. Понатаму, сите водни цицачи (на пр. китови и делфини) не се кошер.
- Инсекти
Многумина се изненадени кога откриваат дека четири видови скакулци се кошер. Сепак, сите други инсекти не се кошер. Некој може да помисли дека ова има мала практична примена во нашите современи навики во исхраната. Но, за волја на вистината, многу лиснат зеленчук (марула, брокула) често содржат инсекти и мора внимателно да се испитаат пред да можат да се јадат.
Кошерско колење
- Шечита
Освен што е од кошер вид, кошерното месо бара животното/птицата да биде заклана на начин пропишан во Тора (Шечита). Во оваа постапка, обучен кошер колење (шошет) ги пресекува душникот и хранопроводот на животното со посебен нож остар како жилет.
- Бедика
Откако животното/птицата е правилно заклано, неговите внатрешни органи се проверуваат за какви било физиолошки абнормалности што може да го направат животното не-кошер (трејф).
- Никкур
Животните содржат многу жили и масти кои се забранети со Тора и мора да се отстранат. Постапката за отстранување се нарекува „Никур“ и е доста сложена. Во пракса денес, задната четвртина од повеќето кошер животни едноставно се отстранува и се продава како не кошер месо.
- Солење
Тората забранува јадење крв од животно или птица. Така, за да се извади крвта, целата површина на месото мора да биде покриена со крупна сол. Потоа се остава еден час на навалена или перфорирана површина за да се овозможи крвта слободно да тече надолу. Месото потоа се мие темелно за да се отстрани целата сол. Месото мора да се кошеризира во рок од 72 часа по колењето за да не се дозволи згрутчување на крвта.
Дополнителни забрани
- Месо и млеко
Тората забранува јадење месо и млеко во комбинација, па дури и го забранува чинот на нивно заедничко готвење (како и извлекување корист од таквата мешавина). Како заштита, мудреците не дозволуваат јадење на месо и млечни производи во ист оброк или нивно подготвување со истиот прибор. Затоа, кошер кујната мора да има два посебни комплети тенџериња, тави, чинии и сребрени садови – едното за месо/живината, а другото за млечна храна.
- Екстремитет на живо животно
Тора забранува да се јаде екстремитет што бил отстранет од животно пред да биде убиено. На хебрејски, ова се нарекува Ever Min HaChai .
- Чалав Израел
Рабинскиот закон бара да има надзор за време на процесот на молзење за да се осигура дека млекото доаѓа од кошер животно. Во Соединетите Држави, многу луѓе се потпираат на регулативите и контролите на Министерството за земјоделство како доволно строги за да го исполнат рабинскиот услов за надзор.
- Бишул Акум
Бишул Акум е хебрејски термин што значи „готвен од не-Евреин“. Како рабинска заштита од асимилација, одредена храна зготвена од не-Евреин се смета за не кошер. Иако деталите од овој закон се многубројни, основното правило е дека секоја зготвена храна која: 1) не можела да се јаде сирова и 2) е доволно важна за да се сервира на фенси трпеза, не смее да се јаде ако е зготвена од не-Евреин.
Вториот дел од четивото ќе биде објавено на 29.5.2023
Превземено од: https://aish.com/48958906/
Преведено и обработено од : Ивана Митровски